انگیزه در افراد مبتلا به بیش‌فعالی (ADHD): چرا شروع کردن این‌قدر سخت است؟
چرا شروع کردن این‌قدر سخت است؟
???? متا توضیح: در این مقاله می‌خوانید که چرا افراد مبتلا به بیش‌فعالی (ADHD) گاهی احساس بی‌انگیزگی دارند، مغز آن‌ها چگونه با دوپامین و پاداش کار می‌کند و چه راهکارهایی برای افزایش انگیزه وجود دارد.
???? مقدمه
بیش‌فعالی و نقص توجه (ADHD) فقط به معنی حواس‌پرتی یا پرتحرکی نیست. یکی از چالش‌های مهم در زندگی افراد دارای ADHD، مشکل در حفظ انگیزه و شروع کارها است. بسیاری از بزرگسالان دارای ADHD می‌گویند: «می‌دانم باید انجامش بدهم، اما حسش نیست!» اما این جمله، نشانه‌ی تنبلی نیست؛ بلکه ریشه در تفاوت‌های واقعی مغز دارد.
???? مغز ADHD و انگیزه؛ دوپامین چه نقشی دارد؟
در مغز افراد دارای ADHD، مسیرهای مرتبط با دوپامین (هورمون پاداش و لذت) به شکل متفاوتی عمل می‌کنند. در واقع، مغز آن‌ها به‌جای اینکه با «اهمیت منطقی کار» فعال شود، با هیجان، علاقه یا پاداش فوری واکنش نشان می‌دهد.
به همین دلیل: – انجام کارهای تکراری یا بدون هیجان برایشان دشوار است. – ممکن است کاری را تا لحظه‌ی آخر به تعویق بیندازند. – شروع کار، حتی اگر ساده باشد، نیاز به انرژی بسیار زیادی دارد.
⚡ چرا “شروع کردن” سخت‌ترین بخش است؟
در ADHD، بخش‌هایی از مغز که مسئول برنامه‌ریزی و آغاز عمل (کارکردهای اجرایی) هستند، به‌خوبی هماهنگ نمی‌شوند. به همین دلیل فرد ممکن است بارها بگوید: «می‌خواستم انجامش بدهم، اما نتوانستم.» این ناتوانی واقعی است، نه بهانه. زیرا مغز هنوز سیگنال لازم برای “حرکت” را دریافت نکرده است.
???? راهکارهای افزایش انگیزه در ADHD
برای فعال کردن انگیزه، باید مغز را فریب‌کارانه تحریک کرد — یعنی پاداش را در مسیر قرار داد، نه فقط در پایان.
۱. کار را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید. ۲. از تایمرهای کوتاه برای شروع استفاده کنید (مثلاً فقط ۱۰ دقیقه). ۳. تنوع محیط یا روش انجام کار را بالا ببرید تا سیستم پاداش فعال شود. ۴. بعد از هر بخش، پاداشی کوچک برای خود در نظر بگیرید. ۵. با خودتان مهربان باشید؛ انگیزه در مغز ADHD «به فرمان نمی‌آید»، بلکه باید دعوتش کرد.
✴️ جمع‌بندی
بی‌انگیزگی در بیش‌فعالی نشانه‌ی ضعف یا بی‌ارادگی نیست؛ نشانه‌ی تفاوت در ساختار مغز است. وقتی این را بفهمیم، به‌جای سرزنش، یاد می‌گیریم با مغزمان همکاری کنیم، نه جنگیدن با آن.
???? نوشته: دکتر سمیرا یزدانی روان‌شناس تخصصی بیش‌فعالی و نقص توجه ???? www.riraclinic.com | @adhd.rira
